Inwestowanie w obligacje skarbowe od podstaw 37

27 września 2017
Kasia Iwanoska

Obligacje skarbowe uważane są za jedną z najbezpieczniejszych form inwestowania. Choć czasami trudno się zgodzić finansistom, czy to już inwestowanie czy może jednak jeszcze oszczędzanie, to niewątpliwie jest to aktywo finansowe nabywane zarówno przez “zwykłych Kowalskich” jak i dużych graczy rynku finansowego. Czy można na nich stracić, ile da się zarobić, jak i gdzie kupować i zbywać, czyli dziś będzie o Obligacjach Skarbu Państwa od podstaw.

Sporu o to czy kupowanie obligacji skarbowych to już inwestowanie, czy może jednak jeszcze oszczędzanie w tym artykule nie rozwiążę… ponieważ dla mnie taka “kategoryzacja” obligacji ma drugorzędne znaczenie. Ważne jest to, aby w przypadku lokowania oszczędności oraz inwestowania przede wszystkim rozumieć “jak to, co kupuję działa” i jakie może nieść za sobą ryzyka utraty kapitału.
Zaczynając więc od początku…

Co to są obligacje skarbowe?

Obligacja sama w sobie jest formą papieru wartościowego (co by przemawiało na korzyść argumentu za inwestycyjnym charakterem tego instrumentu finansowego 😉 ). Stanowi ona zobowiązanie wystawcy (emitenta) wobec nabywcy (obligatariusza), w którym emitent stwierdza, że jest dłużnikiem obligatariusza i zobowiązuje się do spłaty długu na z góry określonych warunkach. Jest więc to nic innego jak dowód pożyczki, która została udzielona emitentowi. W przypadku obligacji skarbowych – ich emitentem / wystawcą jest Skarb Państwa. Kupując takie obligacje, udzielamy więc pożyczki Państwu Polskiemu. Poza obligacjami skarbowymi mamy również inne typy obligacji jak obligacje korporacyjne czy samorządowe. Każdy z nich niesie za sobą trochę inne ryzyka, dlatego pamiętaj, że ten artykuł dotyczy obligacji skarbowych.

Kiedy kupować obligacje skarbowe?

Obligacje skarbowe to jedna z bezpieczniejszych form inwestowania lub jak ktoś woli lokowania kapitału. Dzieje się tak dlatego, że ich emitentem (wystawcą) jest skarb państwa, więc tak długo, jak dane państwo jest wypłacalne, to mamy gwarancje wykupu obligacji i zrealizowania naszych zysków.
Nasze rodzime Obligacje Skarbu Państwa mają prostą konstrukcję, która nie wymaga od nas wielkiej fachowej wiedzy dotyczącej rynków finansowych. Są łatwo dostępne – jest wiele punktów, w których możesz osobiście takie obligacje kupić albo zrobić to on-line czy przez telefon, kiedy nie chcesz się ruszać z domu.

Obligacje skarbowe mają jasne i proste zasady, które są takie same dla wszystkich (niezależnie czy kupujesz je jako mały inwestor “detaliczny”, czy też jako duży gracz na rynku finansowym):

nie ma limitów kwotowych ich dostępności – możesz zacząć od kwoty nawet 100PLN (cena jednej obligacji);
mają tę samą cenę niezależnie od tego, ile pieniędzy chcesz na nie przeznaczyć;
jest brak opłat i dodatkowych prowizji. Nie musisz też kupować żadnych innych, dodatkowych produktów finansowych.
nie musisz otwierać dodatkowego konta i ponosić kosztów związanych z jego prowadzeniem. Otwierany jest jedynie bezpłatny rachunek rejestrowy, na którym właśnie są zarejestrowane Twoje obligacje.

Gdzie mogę kupić obligacje skarbowe?

Możesz je kupić osobiście w oddziałach PKO BP lub w Punktach Obsługi Klientów Domu Maklerskiego PKO BP. Cały proces trwa dosłownie kilka minut i nie jest skomplikowany.
Możesz także dokonać zakupu za pośrednictwem Internetu na stronie zakupu obligacji skarbowych
albo za pośrednictwem telefonu.
Szczegóły kontaktu i tego, jak przebiegają te procesy, znajdziesz na stronie o kanałach sprzedaży obligacji skarbowych.

Co jeśli chcę wycofać swoje środki wcześniej?

Masz możliwość wcześniejszego zakończenia oszczędzania i wycofania swoich środków, czyli tzw. przedterminowego wykupu obligacji skarbowych. Możesz zwrócić dowolną liczbę posiadanych obligacji i dostaniesz wtedy swoje pieniądze. Jedyne co to wartość narosłych odsetek zostanie wówczas pomniejszona o opłatę, której wartość jest określona w liście emisyjnym danej obligacji. List emisyjny to oficjalny dokument Ministra Finansów określający szczegółowe warunki emisji danego rodzaju obligacji. Znajdziesz tam między innymi oprocentowanie, terminy sprzedaży, warunki przedterminowego wykupu, okresy odsetkowe).

Dla obecnie dostępnej emisji (okres sprzedaży 01.09.2017-30.09.2017) wynosi ona 70 groszy za każdą sztukę obligacji 2-letniej, 3-letniej, 4-letniej oraz 2 PLN za każdą obligację 10-letnią. Podobnie w przypadku Rodzinnych Obligacji Skarbowych dostępnych dla beneficjentów programu 500+: 70 groszy za każdą obligację 6-letnią i 2 PLN za każdą obligację 12-letnią.
Wypłata następuje po upływie 5 dni roboczych po dniu złożenia dyspozycji. Taką dyspozycję możesz złożyć w różny sposób: osobiście w oddziałach PKOBP, w Punktach Obsługi Klienta Domu Maklerskiego PKOBP, ale także przez Internet, konto Intelligo, bądź telefonicznie.

Nie ma gwiazdek i innych ukrytych opłat. Warunki przedterminowego wykupu obligacji skarbowych są zawsze znane w momencie ich sprzedaży.

Co na koniec okresu: wykup czy zamiana obligacji?

Kiedy zacznie się zbliżać termin wykupu przez Skarb Państwa Twoich obligacji, (mniej więcej miesiąc wcześniej) dostaniesz informację o tym, że możesz posiadane obligacje “spieniężyć” lub zamienić na nowe.

Jeśli chcesz po prostu odzyskać swoje pieniądze i należne odsetki, to możesz to zrobić na 2 sposoby:

wypłacić gotówkę – w dowolnej placówce PKO BP prowadzącej obsługę obligacji;
poprosić o przelew na swoje konto – wskazujesz rachunek bankowy, na który mają trafić Twoje pieniądze.

Możesz też zamiast “spieniężać” obligacje dokonać ich zamiany. Jeśli chcesz przedłużyć swoje oszczędzanie, to składasz dyspozycje, żeby środki z wykupu Twoich obligacji skarbowych zostały przeznaczone na zakup nowych. W ten sposób obligacje mogą być narzędziem stałego, bardziej systematycznego oszczędzania.

W przypadku dokonania zamiany zyskujesz dodatkową korzyść, jaką jest niższa cena sprzedaży nowych obligacji. Zamiast więc zapłacić na przykład 100PLN za nową obligację, zapłacisz 99,90PLN, czyli masz dodatkowy zysk 10groszy na każdą nabytą obligację. Wiem, wiem – “szału nie ma”, ale też jak to mawiają “lepszy rydz niż nic” i “ziarnko, do ziarnka…” 😉 .

Ile zarobię na obligacjach skarbowych?

Wszystko zależy od tego, na jakie obligacje się zdecydujesz. Oprocentowanie może być stałe lub zmienne (aktualizowane co pół roku albo co rok). Zmienne może być ustalane w oparciu np. o stawkę WIBOR 6 miesięcy, ale także uzależnione od stałej marży i inflacji. Podobnie z wypłatą odsetek – mogą być wypłacane co pół roku, co rok, lub na koniec okresu wykupu obligacji.

Jakie obligacje skarbowe są dostępne?

Dokładne zasady obligacji mogą się różnić w kolejnych emisjach, dlatego zawsze przed zakupem sprawdź aktualną ofertę na stronie obligacji skarbowych .
Jeśli chodzi o te, które są oferowane jeszcze przez kilka dni w obecnym okresie sprzedaży 01.09.2017-30.09.2017, to mamy do wyboru:

Obligacje 2-letnie o stałym oprocentowaniu – jest to rozwiązanie dla osób chcących mieć pewność stałego, znanego z góry zysku. Odsetki w wysokości 2,1% rocznie są kapitalizowane po pierwszym roku i wypłacane po 2 latach od dnia zakupu. Jak widzisz, zysk określony jest z góry, więc już w dniu zakupu wiesz, ile pieniędzy otrzymasz za 2 lata.

Obligacje 3-letnie o oprocentowaniu zmiennym – obowiązuje oprocentowanie 2,20% w pierwszym sześciomiesięcznym okresie odsetkowym. W kolejnych sześciomiesięcznych okresach oprocentowanie jest oparte o stawkę WIBOR 6 miesięcy (mnożnik 1xWIBOR 6M) z wypłatą odsetek co pół roku. Jest to forma oszczędzania, która zapewnia Ci regularny (co 6 miesięcy) dopływ gotówki z wypłacanych odsetek.

Obligacje 4-letnie indeksowane inflacją – obowiązuje oprocentowanie 2,4% w pierwszym rocznym okresie odsetkowym, a w kolejnych rocznych okresach odsetkowych masz wypłacaną marżę 1,25% plus inflacja. Takie rozwiązanie gwarantuje Ci, że od drugiego roku zysk masz zawsze powyżej inflacji. Wypłata odsetek następuje co roku. Jest to rozwiązanie dla osób, które mają nadwyżki pieniędzy i chcą je pomnażać w dłuższym okresie czasu (bo kapitał “blokujesz” na 4 lata). Rozwiązanie to jednak daje pewność, że inflacja nie uszczupli Twoich oszczędności, a marża odsetkowa da Ci dodatkowy (niewielki), ale jednak zysk.

Obligacje 10-letnie indeksowane inflacją – mechanizm działania jest podobny jak w przypadku obligacji 4 letnich, z tą różnicą, że w pierwszym roku masz gwarantowane oprocentowanie 2,7%, a w kolejnych rocznych okresach marża wynosi 1,5% plus inflacja. Różnica dotyczy też wypłaty odsetek. W tym przypadku odsetki są kapitalizowane (naliczane) po każdym rocznym okresie odsetkowym, ale wypłacane po 10 latach od zakupu. Roczna kapitalizacja odsetek zwiększa więc jeszcze zyskowność. Jak? Załóżmy, że kupujesz jedną obligację za 100PLN. W pierwszym roku oprocentowanie jest naliczane od kwoty 100PLN. W kolejnych latach odsetki są naliczane już od kwoty 100PLN powiększonej o odsetki z poprzedniego roku.

Więcej szczegółów odnośnie każdego typu obligacji znajdziesz na stronie o obligacjach.

Obligacje skarbowe ” z plusem” , czyli dla beneficjentów programu 500+.

Jeśli korzystasz z programu 500+ i chcesz kupić obligacje, to masz możliwość zarobić nawet jeszcze trochę więcej. Takie obligacje może nabyć jedynie osoba, która jest wskazana z imienia i nazwiska w decyzji przyznającej świadczenie wychowawcze “Rodzina 500 plus”.

Do wyboru masz wtedy:

6-letnie Rodzinne Obligacje Skarbowe indeksowane inflacją – obowiązuje oprocentowanie 2,8% w pierwszym rocznym okresie odsetkowym, a w kolejnych rocznych okresach odsetkowych masz wypłacaną marżę 1,75% plus inflacja. A więc znów, od drugiego roku Twój zysk jest zawsze większy niż inflacja. Podobnie jak w przypadku wyżej wspomnianych obligacji 10-letnich masz tu roczną kapitalizację odsetek, które są wypłacane odpowiednio po 6 latach od dnia zakupu.

12-letnie Rodzinne Obligacje Skarbowe indeksowane inflacją – obowiązuje oprocentowanie 3,2 % w pierwszym rocznym okresie odsetkowym, a w kolejnych rocznych okresach odsetkowych masz wypłacaną marżę 2% plus inflacja, czyli kolejny raz zysk jest zawsze większy niż inflacja. Odsetki są kapitalizowane po każdym rocznym okresie odsetkowym i wypłacane po 12 latach od dnia zakupu.

Jak widzisz, na tle obecnej oferty oprocentowania lokat obligacje mogą wyglądać całkiem atrakcyjnie, jeśli chodzi o oferowane oprocentowanie. Warto jednak pamiętać, że obligacja to nie jest lokata bankowa, bo te o naprawdę atrakcyjnym oprocentowaniu mają bardzo długi horyzont czasowy oszczędzania. To, co może zwiększać atrakcyjność oprocentowania części z tych obligacji, to rosnąca inflacja (wiele depozytów bankowych na dziś nie pozwala zarobić na inflację) przy braku podnoszenia stóp procentowych. … a jak w długim okresie zachowają się inflacja i stopy procentowe, tego nie wie nawet najlepsza wróżka (i wróżbita Maciej też nie wie 😉 ). Depozyty w bankach są gwarantowane do kwoty 100.000 EURO, a obligacje Skarbu Państwa są tak bezpieczne, jak długo jego emitent, czyli Państwo jest wypłacalne… a więc…

Czy może zdarzyć się, że nie dostaniesz swoich pieniędzy?

Jeśli w momencie wykupu Twoich obligacji dane Państwo (w przypadku naszych rodzimych obligacji czytaj Skarb Państwa) będzie przechodzić przez problemy finansowe, to oczywiście może się tak wydarzyć, że nie będzie miał za co takiego długu od swoich wierzycieli wykupić (czyli też Ciebie, jeśli jesteś posiadaczem obligacji).
Przykładów nie trzeba szukać daleko, bo wystarczy “zajrzeć” do słonecznej Grecji. Ryzyko jakieś jest więc zawsze, choć w przypadku obligacji istnieją również inne rozwiązania jak na przykład zamiana długu na kolejną emisję obligacji z dłuższym terminem wykupu. …Tylko nigdy nie wiesz czy akurat takie rozwiązanie w przypadku “bankructwa państwa” będzie jeszcze możliwe.

Pamiętaj jednak, że za inwestowanie Twoich pieniędzy odpowiadasz przede wszystkim Ty. Zawsze więc przed zakupem obligacji na dany okres zadaj sobie pytanie” “czy wierzę, że w danej dacie dane państwo będzie w stanie dokonać wykupu swoich długów? Czy moje racjonalne przesłanki, zgromadzone fakty na dziś pozwalają mi wierzyć, że dług w dacie X zostanie wykupiony?”. … pamiętaj, że samo hasło: “Państwa przecież nie upadają” nie jest wystarczającą odpowiedzią na to pytanie 😉 , bo to stwierdzenie akurat prawdą już nie jest 😉 .

Warto więc kupować obligacje państw, o których mamy jakieś pojęcie, jaka jest sytuacja ich finansów i zadłużenia oraz mamy jakąś wiedzę, wyobrażenie jak może się sytuacja rozwijać w czasie, na jaki kupujemy obligacje. Czasami jeszcze mogą dochodzić inne ryzyka jak np. ryzyko walutowe w przypadku zakupu obligacji państw innych niż waluta, w jakiej zarabiamy… w ogóle kupowanie obligacji innych państw i związana z tym ocena ryzyka, kiedy jesteśmy rezydentem i zarabiamy w Polsce, to jest historia na oddzielny artykuł… także dziś zostańmy przy obligacjach polskich.

Jeśli chodzi o “długodystansowy”, rodzimy budżet Państwa, to mnie na przykład “na dziś” trochę niepokoi temat dopłat do ZUS i systemu emerytalnego, o czym pisałam w artykule: “Kobieca emerytura, czyli nędza i brak perspektyw bez własnych oszczędności”. Przy obniżonym wieku emerytalnym “dziura” w ZUS może pochłaniać do roku 2030 nawet 80-100 mld PLN rocznie! Jeśli się tak wydarzy, to będzie to ogromne obciążenia dla budżetu państwa. Już za 9 lat, około 2026 roku będziemy mieli do czynienia z finałem pierwszej, niespotykanej do tej pory fali demograficznego “starzenia się” naszego społeczeństwa, a liczba emerytów w systemie emerytalnym może wynieść nawet 6,5 miliona osób. Jak z tą sytuacją poradzi sobie budżet państwa? Tego nie wiem i odwlekanie poważnej reformy systemu emerytalnego tego zaufania, przynajmniej u mnie, nie buduje.

Ale, żeby nie brzmieć tak “apokaliptycznie”, to powiem, że akurat niedawno do swojego portfela oszczędności średnioterminowych, dokupiłam trochę Obligacji Skarbu Państwa, tych z krótszego okresu.

Nie odpowiem Ci na pytanie, czy obligacje są odpowiednią formą oszczędzania (czy inwestowania) akurat dla Ciebie, a tym bardziej które masz wybrać dla siebie. Nie odpowiem, bo nie jestem doradcą inwestycyjnym, ale także “nie siedzę” w twoim portfelu, kieszeni, głowie, wydatkach, planach na przyszłość czy emeryturę. Nie znam Twojego apetytu na ryzyko, nie wiem nic o Twojej strategii inwestycyjnej. To kiedy, w co, w jakich proporcjach potrzebujesz inwestować, zależy od wielu czynników.

W tym artykule staram się przekazać Ci rzetelne informacje, jak działają obligacje skarbowe i ile można na nich zarobić. Jeśli chcesz popracować nad swoim apetytem na ryzyko i profilem inwestowania, to zachęcam Cię, aby zajrzeć do artykułu: “Twój profil inwestycyjny, czyli od czego zacząć inwestowanie”.

… A o tym, czy akurat chcesz wykorzystać ostatnie dni z dostępności obecnej emisji na zakup Obligacji Skarbu Państwa i w ten sposób ulokować jakąś część swoich oszczędności, zdecyduj samodzielnie! Pamiętaj, że czasami na sam start można przeznaczyć małą kwotę, przejść proces i zacząć się w praktyce z takim aktywem finansowym “oswajać”. Zdobywać doświadczenie i na jego bazie wyciągać dalej wnioski dla siebie i swojej strategii inwestycyjnej.

PS. Jeśli “przegapisz” sprzedaż z tej emisji, która kończy się 30.09.2017 – spokojnie, na pewno będzie zaraz kolejna emisja obligacji skarbowych 🙂 . Sprawdź tylko dobrze nowe warunki oprocentowania, kapitalizacji i wypłaty odsetek oraz przedterminowego wykupu.

…A na koniec mam do Ciebie prośbę. Robię listę artykułów do napisania o oszczędzaniu i inwestowaniu. Chcę, żeby wiedza jaką przekazuję była użyteczna dla Ciebie. Dlatego mam do Ciebie prośbę. Daj znać w komentarzu: